Gamma Knife Radyocerrahisi Lars Leksell isimli İsveçli beyin cerrahı tarafından tıbba kazandırılmış bir yöntemdir. Ön çalışmaları 1950’li yıllara dayanan Gamma Knife cihazı ile ilk defa 1968 yılında hasta tedavi edilmiştir. Ülkemizde ise ilk kez 1997 yılında Gamma Knife kullanılarak tedavi yapılmıştır. O yıllardan itibaren gelişerek günümüze kadar gelen Gamma Knife Radyocerrahisi uygun hasta gruplarında kullanıldığında son derece başarılı sonuçlar vermektedir.

GAMMA KNIFE RADYOCERRAHİSİ’NİN RADYOTERAPİ’DEN FARKI

Gamma Knife Radyocerrahisi’nde yapılan işlem, stereotaktik çerçeve adı verilen metal bir çerçeve ile kafatasının sabit hale getirilmesi ve kafatası içindeki etki etmesi istenilen bölgeye odaklanmış olarak radyasyon verilmesidir.

Radyoterapiden farkına gelince; radyoterapide daha geniş bir alana birkaç seansta radyasyon verilirken Gamma Knife’ta bir seansta hedeflenen bölgeye radyasyon verilir. Radyoterapide hastalıklı bölgenin dışında etrafına da ışın yayıldığından sağlam dokulara zarar vermemek için dozlar günlere bölünür ve azar azar verilir. Radyocerrahide ise cihazın özelliğinden dolayı radyasyon hedeflenen bölgeye verilerek etraftaki normal doku büyük oranda radyasyondan korunabilmektedir. 

Gamma Knife Radyocerrahisi ile ilgili merak edilen bir diğer soru da metastazlarda ikinci kez uygulanıp uygulanmadığıdır. Örneğin; akciğer kanserinin beyine metastaz yaptığı bir durumda tümörü tedavi ettikten 6 ay sonra tekrar sıçrama yaptığında ikinci kez tedavi edilebilir.

GAMMA KNİFE’IN UYGULAMA ALANLARI

• Beyindeki bazı damarsal bozukluklarda uygulanabilir. İlk akla gelendoğuştan damar yumağı (AVM) denilen durumdur. Beyin kanamasına, sara nöbetlerine yol açabildiğinden tedavi edilmesi gerekir ve tedavisinde Gamma Knife kullanılabilir. Kavernom denilen bir başka damar yumağı cinsi daha vardır. Bunlarda da kullanılmaktadır. Ayrıca bazı damar fistüllerinde de kullanılabilir.
• Çeşitli iyi huylu beyin tümörlerinin tedavisinde kullanılır. Meningiom denilen beyin zarından kaynaklanan tümörler, Vestibular Schwannoma denilen işitme ve dengeden sorumlu olan sinirin tümörleri ve bazı hipofiz tümörleri bunlara örnektir.
• Kötü huylu tümörlerin tedavisinde kullanılabilir. Bunların başında vücudun başka yerinden beyine sıçramış kanser türleri yani metastazlar gelir.
• Fonksiyonel bozukluk denilen Trigeminal Nevralji (Ani şiddetli yüz ağrısı) ya da el titremesi yani tremorda da uygulanabilir.

GAMMA KNİFE TEDAVİSİNİN AŞAMALARI

Gamma Knife ekibinde beyin cerrahı, radyasyon onkoloğu, medikal fizikçi, teknisyen ve hemşire yer alır. Öncelikle başın sabit tutulabilmesi için lokal anestezi ile kafaya stereotaktik çerçeve takılır. Eğer hasta çocuk  ise işlem sedasyon altında gerçekleştirilir. Çerçeve takıldıktan sonra MR çekilir, AVM varsa anjiyografi de yapılabilir. Bilgisayarda tedavi planlanır, hedef belirlenir, uygulanacak olan radyasyon dozu tespit edilir.

Planlama yapıldıktan sonra ayrı bir kısım olan tedavi ünitesinde uygulamaya başlanır. Uygulama süresi 10 dakika ile 3-4 saat arasında değişir. Süre de belirleyici olan lezyonun hacmi ve uygulanacak olan radyasyon dozunun miktarıdır. Bazı hastalarda diğer yöntemlere hiç ihtiyaç duyulmadan sadece Gamma Knife yeterli olurken bazı hastalarda ise mutlaka ameliyat gerekir ve ameliyattan sonra kalan tümöre Gamma Knife uygulaması yapılabilir.

GAMMA KNİFE SONRASI TAKİP

Gamma Knife uygulandıktan sonra hasta takibe alınır. Metastaz nedeniyle Gamma Knife uygulanmışsa 2-4 ayda bir tümörün durumuna bakılır. İyi huylu tümör ise hastadan senede bir MR çektirmesi istenir. Böylece hastalarda tümörün büyüyüp büyümediği kontrol edilmiş olur. Tedavinin etkisini görebilmek için belli bir süre geçmesi gerekir çünkü tümöre uygulanan radyasyonun etkisini göstermesi için süreye ihtiyaç vardır. Metastazda bu etkinin görülmesi için gereken süre 2-3 ay olabilirken yavaş büyüyen iyi huylu bir tümörde yıllar alabilir. Gamma Knife ile amaç tümör büyümesinin durdurulmasıdır. Ancak AVM denilen damar yumağı için Gamma Knife yapılmışsa damar yumağının kaybolması gerekir. Bunun gerçekleşmesi için de 2-3 sene beklemek gerekebilir.

GAMMA KNİFE TEDAVİSİNİN AVANTAJLARI

• Genel anesteziye gerek yoktur.
• Hasta, Gamma Knife sonrası aynı gün taburcu olabilir.
• Tedavi için saçların kesilmesine gerek yoktur.

Gamma Knife Icon, stereotaktik çerçeve veya radyoterapideki gibi yüze maske takılarak tedavi yapmaya imkan tanımaktadır.